خونریزی مغزی یکی از موارد شایع در تصادفات است که به دلیل وارد شدن جراحت به سر ایجاد می‌شود.

خونریزی مغزی چیست؟

خونریزی مغزی به تجمع خون در درون جمجمه گفته می‌شود. معمولا پاره‌ شدن یک سرخرگ در درون مغز یا ضربه ناشی از تصادفات یا افتادن بیمار باعث خونریزی در مغز می‌شود و خون درون بافت مغز یا جمجمه جمع می‌شود.

اگرچه برخی از جراحاتی که به سر وارد می‌شود مانند مواردی که باعث کاهش هوشیاری می‌شود خفیف است، خون ریزی مغزی زندگی بیمار را تهدید می‌کند. خونریزی در مغز باید فورا درمان شود. گاهی انجام عمل جراحی برای خارج کردن خون از جمجمه ضرروی است و درمان آن به محل خونریزی و میزان آسیب بستگی دارد.

آیا خونریزی مغزی باعث مرگ میشود؟

خونریزی مغزی زندگی بیمار را تهدید می‌کند؛ بنابراین بیمار باید به نورولوژیست (متخصص مغز و اعصاب) مراجعه کند یا فورا به بخش اورژانس منتقل شود. پزشک می‌تواند براساس علائم بیمار، آن بخش از مغز که دچار خونریزی شده است را تشخیص دهد.

درمان خونریزی در مغز به محل خونریزی، علت خونریزی و وسعت آن بستگی دارد. گاهی برای کاهش تورم و پیشگیری از خونریزی انجام عمل جراحی ضروری است.

همچنین پزشک برخی از داروهای خاص را تجویز می‌کند که شامل مسکن، کورتیکواستروئید، داروهای ادرارآور برای کاهش تورم و داروهای ضدتشنج برای کنترل تشنج است.

انواع خونریزی مغزی

انواع خونریزی های مغزی به سه دسته تقسیم می‌شود:

1. خونریزی ساب دورال
2. خونریزی اپیدورال
3. خونریزی داخل مغز

خونریزی مغزی و لخته شدن خون در سر

خونریزی ساب دورال

خونریزی ساب دورال هنگامی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی، معمولا سیاهرگ‌ها، بین مغز و سه لایه غشای پوشاننده مغز پاره شوند. نشت خون باعث خونریزی و ایجاد فشار بر بافت مغز می‌شود. افزایش میزان خونریزی می‌تواند باعث کاهش تدریجی هوشیاری و مرگ بیمار شود.

خونریزی اپیدورال مغزی

خونریزی اپیدورال زمانی رخ می‌دهد که یک رگ خونی، معمولا سرخرگ، بین سطح خارجی غشای پوشانند‌ه مغز و جمجمه پاره شود. سپس خون بین این دو لایه نشت می‌کند و توده‌ای را تشکیل می‌دهد که باعث فشار بر بافت مغز می‌شود.

خونریزی مغزی در اثر تصادف معمولا از نوع خونریزی اپی دورال است.

تعدادی از افرادی که دچار خونریزی اپیدورال می‌شوند، هوشیاری خود را از دست نمی‌دهند؛ اما اکثر افراد از لحظه ضربه دچار خواب آلودگی می‌شوند یا به کما می‌روند. درصورتی‌که درمان مناسبی برای خونریزی اپی دورال که بر سرخرگ تاثیر گذاشته ‌است صورت نگیرد، منجر به مرگ بیمار می‌شود.

خونریزی داخل مغز

خونریزی داخل مغز زمانی رخ می‌دهد که خون داخل بافت مغز جمع شود. برخی از بیماری‌ها نیز می‌توانند باعث نشت خون به درون مغز شده و منجر به خونریزی داخلی مغز شوند.

ازجمله عوامل خونریزی در داخل مغز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ضربه به سر
• پارگی آنوریسم
• بد شکلی عروق
• فشارخون بالا
• تومور مغزی

لخته خون در سر

علت خونریزی مغزی چیست؟

شایع‌ترین دلیل خونریزی مغزی ضربه به سر است که معمولا به تصادف با موتور یا دوچرخه مربوط است. علاوه بر این افتادن از ارتفاع، آسیب‌های ناشی از ورزش و آسیب‌هایی ناشی از نزاع و دعوا است نیز منجر به خونری زی مغزی می‌شوند.

اگر بیمار مسن باشد به‌ویژه اگر از داروهای ضد انعقاد خون یا داروهای ضد پلاکت خون استفاده کند، مانند آسیپرین؛ حتی ضربه‌ی خفیف به سر می‌تواند باعث خونریزی شود.

توجه به این نکته ضرروری است که افرادی که حتی زخم‌های باز، کبودی و سایر آسیب‌های قابل مشاهده نداشته‌ باشند نیز ممکن است دچار خونریزی در مغز شده باشند.

علائم خونریزی مغزی و لخته خون در سر

برخی از بیماران پس از ضربه به سر، علائم و نشانه های خونریزی مغزی را نشان می‌دهند. اما گاهی ممکن است این علائم پس از چند هفته یا زمانی طولانی‌تر بروز کنند.

پس از ضربه به سر ممکن‌ است حال عمومی بیمار خوب باشد. اما با گذشت زمان، فشار وارده بر مغز بیمار افزایش می‌یابد و باعث بروز همه علائم زیر یا برخی از آن‌ها می‌شود:

• افزایش سردرد
• استفراغ
• خواب‌آلودگی و از دست دادن تدریجی هوشیاری
• سرگیجه و چرخیدن اتاق دور سر
• احساس گیجی
• برابر نبودن اندازه‌ی مردمک‌ها
• مشکل در صحبت کردن

با افزایش تجمع خون در مغز بیمار یا فضای بین مغز و جمجمه، سایر علائم و نشانه‌ها بروز می‌کنند. این علائم عبارتند از:

• بی‌حالی
• تشنج
• از دست‌دادن هوشیاری

تشخیص خونریزی مغزی چگونه است؟

تشخیص خونریزی در مغز می‌تواند برای پزشک دشوار باشد؛ زیرا افرادی که دچار ضربه به سر می‌شوند معمولا خوب به‌نظر می‌رسند. با این‌حال، پزشکان فرض را بر این می‌گذارند که پس از ضربه به سر، خون ریزی مغزی رخ داده است و بر این اساس اقدامات لازم را انجام می‌دهند.

اگر بیمار به‌تدریج هوشیاری خود را از دست‌دهد فرض بر این است که دچار خونریزی مغزی شده است مگر آن‌که خلافش ثابت شود. عکس‌برداری، بهترین روش برای تعیین محل و اندازه خونریزی است.

تشخیص خونریزی و لخته خون در مغز

روشهای شتخیص خونریزی مغزی شامل موارد زیر است:

• سی‌تی اسکن
• ام آر آی
• آنژیوگرافی

سی‌تی اسکن

در این روش از اشعه ایکس که به یک کامپیوتر متصل است برای عکس‌برداری دقیق از مغز بیمار استفاده می‌شود. بیمار روی یک میز متحرک دراز می‌کشد و به درون حفره‌ای که شبیه دونات است هدایت می‌شود. سی‌تی اسکن، متداول‌ترین روش برای تشخیص خونریزی داخل مغز است.

ام آر آی

تصویربرداری به کمک ام آر آی با استفاده از امواج رادیویی و امواج مغناطیسی انجام می‌شود. در هنگام تصویربرداری از مغز، بیمار روی یک میز متحرک دراز می‌کشد و به‌سمت یک محفظه سربسته هدایت می‌شود. معمولا بیش‌تر از سی تی اسکن برای تشخیص خونریزی مغزی استفاده می‌شود؛ زیرا تصویربرداری به کمک ام آر آی زمان‌بر است و دستگاه ام آر آی در همه اماکن وجود ندارد.

آنژیوگرافی

اگر پزشک درخصوص تجمع خون در یکی از رگ‌های مغز یا سایر مشکلات مربوط به رگ‌های خونی نگران باشد، انجام آنژیوگرافی برای ارائه اطلاعات مدنظر ضروری خواهد بود. در این روش از اشعه ایکس برای تصویربرداری از جریان خون در رگ‌های خونی مغز استفاده می‌شود.

نحوه درمان خونریزی مغزی و لخته شدن خون در سر

درصورتی‌که اندازه خونریزی کوچک باشد و هیچ‌گونه علامت و نشانه‌ای نداشته باشد، نیازی به برطرف کردن آن‌ها نیست. اما از آن‌جایی که طی چند روز یا چند هفته بعد از ضربه، علائم نمایان و یا بدتر می‌شوند، باید بیمار به ‌لحاظ تغییرات نورولوژیکی تحت‌نظر باشد و فشار داخلی مغز او سنجیده‌ شود و سی تی اسکن سر برای او تکرارشود.

در صورت درمان خونریزی مغزی با دارو اگر به بیمار داروهای رقیق‌کننده‌ی خون، مانند وارفارین، داده شود، باید برای تغییر تاثیرات دارو و کاهش ریسک خونریزی بیش‌تر او را تحت نظر قرار داد. دادن پلاسمای تازه منجمد و ویتامین k به بیمار از گزینه‌هایی است که پزشک از آن بهره می‌گیرد.

جراحی خونریزی مغزی

گاهی برای درمان خونریزی مغزی انجام عمل جراحی ضروری است. عمل جراحی به نوع خونریزی بیمار بستگی دارد. گزینه‌های موجود برای جراحی بیمار به شرح زیر می‌باشند:

• تخلیه مایعات
• برداشتن جمجمه

عمل جراحی خون ریزی مغزی

تخلیه مایعات

اگر خون در یک نقطه متمرکز باشد و کمی لخته شده‌ باشد، پزشک با ایجاد یک حفره در جمجمه بیمار و با استفاده از ساکشن اقدام به تخلیه خون و مایعات می‌کند.

برداشتن جمجمه

درصورتی‌که اندازه خونریزی زیاد باشد، پزشک مجبور است برای تخلیه خون، قسمتی از جمجمه بیمار را باز کند.

روند بهبود خونریزی مغزی و درمان لخته خون در سر

دوران بهبود در خونریزی مغزی طولانی است و ممکن است بیمار به‌طور کامل بهبود نیابد. بیش‌ترین درمان برای بهبود این بیماران (پس از ضربه) سه ماه است و معمولا پس از آن روند بهبود بیمار کمتر می‌شود.

اگر پس از درمان، مشکلات نورولوژیکی بیمار ادامه ‌داشته باشد ممکن است درمان فیزیکی ضرورت یابد.

مراقبتهای بعد از خونریزی مغزی که بیمار باید برای کمک به بهبود سریع خود رعایت کند شامل موارد زیر است:

• در طی ساعات شب خواب کافی داشته باشد و درطول روز هرگاه احساس خستگی کرد استراحت کند.
• هرگاه احساس کرد که قوی‌تر شده‌ است فعالیت‌های خود را از سربگیرد.
• تا زمانی که پزشک اجازه نداده ‌است در فعالیت‌های ورزشی شرکت نکند.
• قبل از شروع فعالیت‌های ورزشی، دوچرخه‌سواری، رانندگی یا فعالیت‌های سنگین با پزشک مشورت کند. به علت آسیب دیدن سر، عکس‌العمل بیمار کند می‌شود.
• قبل از مصرف دارو به پزشک با پزشک مشورت کنید.
• مواردی که در به‌خاطر آوردن آن‌ها مشکل دارد را یادداشت کند.
• قبل از تصمیم‌گیری‌های مهم با فردی که به او اعتماد دارد، مشورت کند.

پیشگیری از خونریزی مغزی

برای پیشگیری از خونریزی مغزی یا کاهش جراحت سر موارد زیر را رعایت کنید:

• استفاده از کلاه ایمنی
• استفاده از کمربند ایمنی
• از کودکان خود محافظت کنید

استفاده از کلا ایمنی

از کلاه ایمنی استفاده کنید و مطمئن شوید کودکان نیز کلاه ایمنی دارند. هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی، دوچرخه‌سواری، موتورسواری، اسکی، اسب‌سواری، اسکیت، اسکی روی یخ، اسکی روی برف یا هرگونه فعالیتی که باعث آسیب به سر می‌شود از کلاه ایمنی استفاد‌کنید.

استفاده از کمربند ایمنی

هنگام رانندگی کمربند ایمنی خود را ببندید و مطمئن شوید که کودکان نیز کمربند خود را بسته‌اند.

مراقب کودکان باشید

از صندلی‌های خودرو که برای کودکان طراحی‌شده‌اند استفاده‌کنید. برای پله‌ها، حفاظ نصب کنید. از پدهای مخصوص برای لبه میز استفاده ‌کنید تا در صورت برخورد سر کودک با لبه میز مشکل حادی ایجاد نشود.

مبلمان و وسایل سنگین را به دیوار بچسبانید تا از کج‌شدن آن‌ها و افتادن کودکان جلوگیری‌شود. به کودکان اجازه ندهید از اجسام سنگین و فاقد ایمنی بالا بروند.